Otizm Çocuklarda Nasıl Fark Edilir?

Otizm Çocuklarda Nasıl Fark Edilir?

“Otizmin erken teşhis edilebilesi için ilk beş sene çok önemli. Böylece de çocuğun gelişimi, özel eğitimler ile vaktinde desteklenmiş olur” şeklinde konuşan Prof. Dr. Uludüz, hastalığın belirtilerine dikkat çekti.

Erken çocukluk zamanlarında ortaya çıkan otizm, kişinin iletişimini, sosyal becerilerini, çevresi ile olan ilişkilerini ve kendi iç dünyasını etkileyebilen karmaşık, yaşam boyu sürmekte olan bir gelişimsel problemdir. Aile üyeleri ve uzmanların yardımı ile erken gerçekleştirilen müdahaleler, otizmli çocukların öğrenme, iletişim ile sosyal yeteneklerinin kayda değer şekilde gelişmesini sağlamaktadır. Belirtileri ihmal edilmiş olan ve teşhis edilemeyen çocuklar ise akademik başarısızlıklar sergilemekte; sosyal becerilerden yoksun yetişmektedir; yetişkinlikte ciddi problemler yaşarlar.

“Farkındalık ve erken tedavi için bebeklerin gelişimini ay bazında takip etmekte oldukça önemli” şeklinde tavsiyelerde bulunan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, otizm belirtilerini şu şekilde sıraladı:

3 AYLIK: Yüksek oranda seslere tepki vermemektedir. Hareket etmekte olan şeyleri izlemez. İnsanlara gülümseyemez. Ellerini ağzına götürmez.

5 AYLIK: Başını sabit tutamamaktadır. Ses çıkarmaz. Nesneleri ağız kısmına götürmez. Ayaklar sert bir yüzeye yerleştirildiği zaman bacaklarını aşağıya doğru itmez. Bir ya da iki gözü her yöne hareket ettirmekte problem yaşar.

7 AYLIK: Ulaşabileceği nesneleri almaya çalışmaz. Kendisi ile ilgilenen kişilere kucak isteği gibi sevgi yakınlığı göstermez. Çevresinde duyduğu seslere cevap vermez. Ağzından ünlü sesleri (a,e,o,u…) çıkarmaz. Gülmez ya da ciyaklama sesleri çıkarmaz. Sınırlı göz teması kurmakta ya da hiç kurmamaktadır.

10 AYLIK: Ses, gülümseme ya da öteki yüz ifadelerinin çok az gösterir ya da hiç göstermemektedir. Bacaklarına ağırlık vermemektedir. Kendi adına yanıt vermez. Tanıdık insanları tanımaz. Gösterilmekte olan yere bakmaz. Oyuncakları bir elden öteki ele aktarmaz.

1 YAŞ: Heceleme çıkışı az ya da hiç bulunmaz. İşaret etme, gösterme, uzanma ya da sallama şeklindeki ileri geri hareketleri yapmaz. İsmine çok az yanıt verir veya hiç vermez. Yere koyduğunuz zaman sürünmez. Saklanmakta olan nesneleri aramaya çalışmaz. Baş ya da el sallama gibi hareketleri öğrenememektedir. Nesnelere işaret edemez. Önceden kazanmış olduğu yeteneklerini kaybetmeye başlarlar.

1.5 YAŞ: Gecikmiş olan konuşma becerileri olduğundan konuşma noksanlığını telafi edebilmek için işaretsel jest ve mimikleri kullanmaya başlarlar. Bazı zamanlarda konuşması yalnızca an içinde duymuş olduğu bazı kelimeleri tekrarlamak ile sınırlı olmaktadır. Yürüyemezler. Tanıdık olan nesnelerin ne işe yaradığını bilmezler. Başka insanları taklit edemezler. Yeni kelimeler öğrenmekte zorlanırlar. Kendisi ile ilgilenmekte olan kişiler ayrılmış olduklarında ya da geri döndüklerinde fark etmez ya da aldırmaz.

2 YAŞ: Çok az anlamlı ya da hiç anlamı bulunmayan iki kelimelik cümleler kurmaktadır. Oyun oynadıklarında, annelerinin yüzüne bakmazlar ya da beraber oynama zevkini paylaşmazlar. Telefon, çatal, diş fırçası, kaşık gibi genel objelerle ne yapılacağını bilmezler. Basit yönlendirmeleri takip edemez. Yürümeleri düzgün değildir.

3 YAŞ: Çok düşer ya da merdivenlerle alakalı sorun yaşarlar. Salyası akar ya da çok net konuşamazlar. Basit oyuncaklar ile oynayamazlar. Cümlelerle konuşmaz. Öteki çocuklarla ya da oyuncaklarla oynamak istememektedir. Göz teması kurmazlar.

4 YAŞ: Etkileşimli ya da hayal ürünü oyunlara ilgi göstermemektedir. Öteki çocukları görmezden gelirler ya da aile dışından kişilere cevap vermezler. Giyinmeye, uyumaya bir de tuvaleti kullanmamak için direnirler. 3 parçalı komutları izlemezler. “Aynı” ile “farklı” kavramlarını anlamaz. “Ben” ve “sen” i doğru şekilde kullanmaz.

5 YAŞ: Aşırı davranışlar (korkmuş, agresif, utangaç veya üzgün) göstermektedirler. Kolay bir şekilde dikkati dağılmaktadır. İnsanlara tepki veremezler ya da yalnızca yüzeysel şekilde tepki verirler. Neyin gerçek neyin hayal ürünü olduğunu belirtmezler. İsmi ve soyismi sorulmuş olduğunda söylemez. Çoğulları ya da geçmiş zamanı doğru kullanamazlar. Günlük aktiviteler ya da deneyimler ile ilgili konuşamaz. Resim çizememekte. Yardım almadan dişlerini fırçalayamazlar, ellerini yıkayamaz ya da soyunamaz. Önceden kazanmış oldukları yeteneklerini kaybetmeye başlarlar.