KORONAVİRÜS TEDAVİSİNDE EN BAŞARILI İLAÇLAR VE KULLANILAN YÖNTEMLER HANGİLERİDİR?

    Şu ana kadar gerçekleştirilen tüm çalışmalarda bazı ekipler yeni ilaç geliştirmek üzerine çalışmalar yaparken diğer ekipler de hastalıkların tedavisi üzerine geliştirilen ilaçları Covid-19 için kullanmayı denemektedir. ABD’de yayınlanan New York Times gazetesi öncesinde 16 farklı tedavi yöntemini kategorilere ayırarak incelemişti. İngiltere'de yayımlanan Guardian gazetesi de “Covid-19 için en çok umut verici 6 ilaç”  başlığı atarak remdevisir,  deksametazon,  plazma transferi, tansiyon ilaçları,  interferon beta ve tocilizumab ilaçlarını inceledi.

Yaygın Biçimde Kullanımı Devam Eden Tedavi Yöntemleri

Yüzüstü pozisyonda yatırma: Covid-19 hastaları yüzüstü bir şekilde yatırıldı karında daha rahat nefes almaktadır. Bu yöntem salgının başladığı andan itibaren bütün dünya genelindeki hastanelerde uygulanmaya devam etmekte. Bazı hastalar bu sayede solunum cihazına ihtiyaç duymamaktadır.

Solunum cihazı: ölümcül solunum yolları hastalıklarında bu cihaz sayesinde hastalar burunlarına bağlı bulunan oksijen tüpleri ile destek almakta ve bazılarına solunum yollarından geçen borular takılmaktadır.

 Umut Vadeden Tedavi Yöntemleri

Remdevisir

ABD'de koronavirüs tedavisi için acil olarak kullanım izni alan ilk ilaç remdevisir olmuştur.  Hindistan ile Singapur'da da bu ilaca acil olarak kullanım izni verildi. Avrupa Birliği,  Avusturya ve Japonya'da ağır semptomlar veren hastalar için kullanılmasına onay verildi.  Amerikan ilaç şirketi olan Gilead Sciences tarafından üretilen bu ilaç biraz pahalı bir ilaç.  Hepatit C ve ebola salgınlarına karşı kullanılması için test verilen ancak beklenen sonuçlar alınmayan ilaç Covid-19 hastaları için hastanede kalma süresini 15 günden 11 güne düşürmüştür. Bu ilaç ile alakalı sonuçlarda ölüm oranında herhangi bir değişiklik görülmese de Temmuz ayında geriye dönük olarak alınan sonuçlar durumu kötü olan hastalar grubunda ölüm oranında azalma meydana geleceğine işaret ediyor.

Deksametazon

Ucuz ve oldukça kolay erişimi olan steroidin farklı bağışıklık sistemlerinde tepkilere yol açtığı zaten biliniyordu. Doktorlar bu ilacı astım, alerji ve enflamasyon tedavisinde kullanmaktaydı. Haziran ayında Covid -19'dan dolayı ölüm oranlarını azalttığını belirten ilk ilaç olmuştur. Oxford Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen ve İngiltere'de 6 binden fazla insanın katıldığı Bu araştırmada deksametazon sayesinde solunum cihazına bağlı bulunan hastalar içerisinde ölüm oranı üçte bir ve oksijen desteği alan hastalarda da beşte bir oranında azalmıştır. Fakat Covid-19’un ilk aşamalarında kullanılması durumunda hastaya yarardan çok zarar verme olasılığı da bulunmaktadır. Dolayısıyla ilacın solunum yardımına ihtiyacı olanlara kullanılması tavsiye edilmektedir.

 Daha Çok Test Edilmesine İhtiyaç Duyulan Tedaviler

Plazma  transferi

Doktorlar 100 yıl öncesine kadar grip hastalarına gripten iyileşen şahıslardan alınan plazmaları transfer ederek daha kolay iyileş tiklerini anlamıştı.  Şu anda da iyileşen Covid-19 hastalarının karnından alınan ve virüse karşı antikor bulunduran plazmanın virüse karşı kullanılması deneniyor. ABD'de Başkan Donald Trump plazma transferi için acil şekilde kullanımına izin verildiğini açıkladı. Plazma transferi çeşitli hastalıkların tedavilerinde kullanılıyor olsa bile uzmanlar bu yöntemin henüz hangi hastalarda ve ne kadar işe yaradığını yeterli bir şekilde bilinmediğini söylüyor.

İnterferonlar

Hücreler virüse karşı doğal tepki olarak interferon molekül üretmektedir. Sentetik versiyonlarını enjekte ederek çeşitli bağışıklık sistemi hastalıklarında standart tedavi yöntemi uygulanmaktadır. Hücre ve fareler üzerinde yapılan çalışmalar bu yöntemin Covid-19 hastalarına da yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bu moleküller hasta olmayan şahısların hastalanmasını önleyerek çeşitli bulgulara ulaşılmıştır. İngiltere'de Southampton Üniversitesi’nin gerçekleştirmiş olduğu bir araştırmada MS tedavisinde kullanılan interferon Beta ilacı Covid-19’da da etkili olabilir.  9 hastanede 101 hasta üzerinde gerçekleştirilen araştırmada ilacı alanların hastaneden daha erken tahliye edildiği ve iyileşme olasılıklarının da arttığı görülmüştür. Fakat araştırmaya dair sonuçlar bütünüyle yayınlanmamış ve daha büyük çapta denemelere ihtiyaç duyulduğu görülmüştür.

Sitokin inhibitörleri

İnsan vücudu hastalıklarla mücadele edebilmek için sitokin üretmektedir. Ancak fazla üretilmesi durumunda bağışıklık sistemi daha büyük tepkiler vererek vücudun zarar görmesine sebep olabilir. Araştırmacılar sitokin fırtınası adını verdikleri bu duruma karşı ilaçlar geliştirmektedir. Farklı türlerde çalışan Tocilizumab, sarilumab ile anakinra adında ilaçların çeşitli deneyler de ufak faydalar gösterdiği bazı deneylerde de başarısız olduğu kanıtlandı.

Tocilizumab

Koronavirüs bağışıklık sistemine saldırarak enflamasyona yol açar. İltihaplı romatizma tedavisinde kullanılan Tocilizumab Inflamasyona sebep olan IL-6 proteini bloke etmektedir.  İtalya’da Mart ayında salgın zamanında bu ilaç ile tedavi edilen Covid hastalarında solunum cihazına bağlanma oranı ve ölüm oranı düşmüştür.  Bu küçük çapta yapılan ve gözleme dayalı olan araştırmaydı. Oxford Üniversitesi'nde gerçekleştirilen koronavirüs tedavisi araştırmalarında bu ilacın denendiği bilinmektedir.

ACEi ya da ARB Tansiyon İlaçları

İngiltere'de East Anglia Üniversitesi’ndeki araştırmada yüksek tansiyon problemi olan ve anjiotensin- konverting enzim inhibitörleri (ACEi) ya da anjiotensin reseptör blokerleri (ARB) kullanımı devam eden hastalarda Covid-19’dan ötürü ağır hastalık ile ölüm riski daha düşmüştür. Fakat uzmanlar bu ilaçların tansiyon hastası olmayan ve virüse yakalanan şahıslardan işe yaradığı sonucuna henüz ulaşılmadığını söylüyor.

Favipiravir: Virüslerin artmasını engelleyen Bu ilaç koronavirüsün solunum yollarından atılmasını hedeflemektedir. Ülkemizde de tedavide etkin olarak kullanılmaktadır.

EIDD-2801: Gribe karşı geliştirilen ilaç hayvan deneyleri ile hücre deneylerini Başarılı bir şekilde geçmiştir.  Birinci faz testlerinden sonra üç ayrı ikinci faz testi sürdürülmektedir.

Recombinant ACE-2: Virüsler hücrelere ACE-2’ye bağlı şekilde girmektedir. Bilim adamlarının geliştirmiş olduğu ACE-2 reseptörleri tuzak şeklinde virüsleri kendine çekmekte ve hücrelerin zarar görmesini engellemektedir. İlaç hücre testlerinde başarı göstermiştir.

Monoklonal Antikorlar: Plazmalarda virüslere saldıran bu antikorların yanında bir de işe yaramayan antikorlar bulunur. Bilim insanları daha etkili tedavi için yalnızca Covid-19’a karşı en güçlü olan antikorları laboratuvarda üreterek hastalara enjekte etmeyi hedeflemekte. ilk güvenlik testleri kısa zaman önce başlayarak birincisinin ardından çeşitli testlere ihtiyaç duyuluyor.

Cytosorb: Kanda bulunan sitokinleri filtrelemeyi başaran kartuş olan bu makine sitokin fırtınalarını engellemektedir. Bu makine bağlanmış olduğu hastanın kanını bir saatte 70 defa temizlemektedir. ABD’de acil şekilde kullanıma sürülen makinenin Mart’ta kötü durumda bulunan onlarca hasta için iyi geldiği görülmüştür. Makine ile ilgili deneyler sürmektedir.

Kök Hücreler: Bazı kök hücre türleri yangı önleyici moleküller salabilmekte. Bilim insanları son zamanlarda bu molekülleri sitokin fırtınasına karşı kullanmak için yollar aramaktadır. Geçmiş zamanlarda başarısızlık ile sonuçlanan Covid-19 tedavisi için bir kez daha denenmektedir.

Kan Sulandırıcılar: Koronavirüs damarların içindeki hücrelere girebilmekte. Bu durumda da damarlarda felce yol açarak pıhtıların oluşmasına sebep olmaktadır. Kalp hastalıklarında ya da pıhtı oluşumunu önlemek adına kullanılan kan sulandırıcılar da çeşitli doktorlarca Covid-19 hastalarında pıhtıya karşı denenen ilaçlardandır. Bunun da araştırmaları sürmektedir.

Herhangi Bir Umut Vadetmeyen İlaçlar

Lopinavir ile ritonavir: ABD’de 20 sene önce onaylanan ve HIV tedavisinde kullanılan bu ilaç koronavirüse karşı denendiğinde virüsün çoğalması durdu. Ancak hastalarda klinik deneyler başarısız oldu.

Hidroksikloronin ile klorokin: Alman bilim insanları tarafından 1930 senesinde sıtmayla mücadele çapında klorokin icat edilmiştir. Bunun az zehirli versiyonu olan hidroksiklorokin de 1946’da geliştirildi ve deri veremi, eklem iltihabı gibi hastalıklarda kullanıldı. Covid-19 salgını sürecinde de araştırmacılar bu ilaçların virüsün hücre içinde çoğalmasını engelleyebildiğinin gördü. Sonrasında farklı açıklamalar geldi.

İlk olarak birkaç denekte umut verici sonuçlar alındı. Dünya Sağlık Örgütü, birkaç üniversite ve Norvatis’te Mart ayında çeşitli deneyler başladı. Donald Trump da ilacı övdü ve kendisinin de kullandığını açıkladı. ABD’de kullanımına onay verildi. Bazı kaynaklar da ilaca siyasi baskı ile izin verildiğini söyledi. İlaca karşı talep artınca da ilacın farklı tedavide kullanıldığı hastalar zorluk yaşamaya başladı.

Tam olarak ulaşılan sonuca göre Hidroklorin Covid-19 olan hastaları iyileştirmiyor ve virüs bulaşma ihtimalini de azaltmıyordu. Öteki klinik deneylerde de hastalık teşhisi konan kişilere klorokin vermek hastalığı azaltmıyordu. Başka bir deneyde ise ilacın verildiği hastaların ilaç kesildiğinde daha kötüye gittiği gözlemlendi. Son olarak Dünya Sağlık Örgütü ilacın deneylerini sonlandırdı.