Uygur Türkleri İade Anlaşması Var Mı?

Uygur Türkleri İade Anlaşması Var Mı?

Çin ile Türkiye arasında 2017 senesinde imzalanmış olan ancak TBMM tarafından henüz onaylanmayan ‘Suçluların İadesi Anlaşması’ Pekin yönetiminin tarafından kabul edildi. Türkiye de anlaşmayı onaylamış bulunmuyor. Ancak anlaşmanın sosyal medyadaki söylemlerden farklı olduğu ve Uygur Türklerinin Çin’e iade edilmesi iddiaları tamamen yanlış. Peki Uygur Türkleri iade anlaşması var mı?

Çin’de Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi, Türkiye ve Çin arasında 2017’de imzalanan ancak TBMM’de henüz onaylanmayan ‘Suçluların İadesi Anlaşması’ onaylandı. Çin Parlamentosu’nun internet üzerinden siteden yapılan açıklamadan sonra sosyal medyada “Uygur Türkleri Çin’e iade edilecek” propagandası başladı. Anlaşmayı okumaksızın Uygur Türkleri ve Doğu Türkistan’ı hayatlarında ilk kez duyan siyasetçiler ve insanların provakatif tavrı ise anlaşmanın maddeleri haberimizde. İşte Uygur Türkleri iade anlaşması var mı? Sorusunun cevabı.

Türkiye’nin geri göndermeme hakkı bulunuyor

Geri göndermeme ilkesi ise 1951 yılında Mültecilerin Hukuki Statülerine İlişkin Sözleşme ile 1984 senesindeki İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme’de açık bir şekilde düzenlenen sadece mülteci ya da benzer statüde bulunanlar için sınır dışı ya da iade edilme gibi zorla geri gönderme halleri de yaşam hakkı ya da işkence görme riskleri olan herkes için geçerli olan uluslar arası hukuk ilkesidir.

Yapılan anlaşma gereğince Türkiye hiçbir durumda Uygur Türklerini Çin’e iade etmeyecek. Çin iade isteğinde bulunursa anlaşmanın 3. Maddesi gereğince iade yapılamayacak. Yapılan anlaşmada siyasi suçlular iade edilemeyecek. Çin’in iadesini istediği kişiyi; dini ve ırkı gibi nedenlerden ötürü önyargılı biçimde cezalandırmak söz konusu olursa o kişi iade edilmeyecek. Türkiye kişinin durumuna göre insani nedenlerle iade talebini reddedebilecek.

Bugüne kadar Türkiye hiçbir Uygur Türkü’nü Çin’e iade etmedi. Uygur Türklerinin Doğu Türkistan dışında en fazla bulundukları yer Türkiye. Türkiye’de de vatandaşlık alma noktasında binlerce Uygur Türk’ü vatandaşlık alıp Türkiye’deki yaşamlarını sürdürüyor. Türkiye Doğu Türkistan’dan ötürü endişesini dillendiren tek Müslüman ülke olarak ön planda bulunuyor. Ankara son olarak da Şubat ayında Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi’nde durumdan bahsedip eleştirmiştir.

Çin’in terör ile mücadele hakkını tanımış olduklarını ve ‘Tek Çin’ politikasını desteklediklerini söyleyen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ‘terörist ile masum insan’ arasında ayrım yapılmaması gerektiğinin altını çizmişti.