Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla bilinen TDK'nın görev alanı nedir?

Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla bilinen TDK'nın görev alanı nedir?

Türk dili üzerinde çalışmalar gerçekleştirmek ve Türk dilinin güncel problemleri ile ilgilenerek çözümler bulmak adına kurulmuş olan Türk Dili Tetkik Cemiyeti, sonrasında Türk Dil Kurumu ismini almıştır. İşte, TDK'nın misyon ve vizyonu ile ilgili merak edilen bazı detaylar ve Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla bilinen TDK'nın görev alanı nedir sorusunun yanıtı…

Türk Dil Kurumu, Türk Dili Tetkik Cemiyeti ismiyle 12 Temmuz 1932'de Atatürk'ün verdiği talimat ile kurulmuştur. Cemiyetin kurucuları, tamamı milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Ruşen Eşref, Sâmih Rif'at, Celâl Sâhir ile Yakup Kadri'dir. Kurumun ilk başkanı Sâmih Rif'at olmuştur. Türk Dili Tetkik Cemiyetinin hedefi, "Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek" şeklinde tespit edilmiştir.

Kurulan cemiyet bu hedefini Türk dilini tetkik ve elde edilmekte olan neticeleri neşir ve tamim ederek gerçekleştirecektir. Bu hedefe ulaşmak için de şu yol izlenecektir:

1. Toplanıp ilmî müzakereler gerçekleştirmek;

2. Türk dilini kendi meşelerine, tekâmülüne ve gereksinimlerine göre tespit ile tedvin etmek;

3. Türk dilini tetkike yarayacak vesaik ve malzemeyi elde etmek, eski kitaplardan ve memleketin her mıntıkasındaki halk dilinden derlemeler yapmak ve yaptırmak;

4. Cemiyet mesaisinin semerelerini her türlü yollarda neşre çalışmak.

Atatürk'ün sağ olduğu, 1932, 1934 ve 1936 senelerinde gerçekleştirilen üç kurultayda hem Kurumun yönetim organları seçilmiş, hem dil siyasetleri belirlenmiş, hem de ilmî bildiriler araştırılıp tartışılmıştır. 1934 yılında kurulan kurultayda Cemiyetin adı, Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936'da yılındaki kurultayda ise Türk Dil Kurumu adını almıştır.

Türk Dil Kurumu başlangıcından beri çalışmalarını iki ana eksen üzerinde sürdürmüştür:

1. Türk dili üzerinde araştırmalar yapmak, yaptırmak;

2. Türk dilinin güncel problemleriyle ilgilenerek çözüm yolları araştırmak.

Türk Dil Kurumunun yapısı ile alakalı olarak ilk önemli değişiklik 1951 senesinde yapılan olağanüstü kurultayda gerçekleşmiştir. Atatürk'ün sağlığında Millî Eğitim Bakanının Kurum başkanı olmasını sağlamış olan tüzük maddesi 1951'de değiştirilmiş; bu durumda da Kurumun devlet ile olan bağlantısı koparılmıştır. Söz konusu Kurultay’da birtakım tüzük değişiklikleri meydana gelmiştir.

İlk büyük yapı değişikliğinin meydana geldiği 1951 senesindeki Olağanüstü Türk Dil Kurultayı’nda Kurumun amaç maddesi de değişikliğe uğramış ve sonraki senelerde tüzüklerde aynı şekilde yer almıştır.

İkinci önemli yapı değişikliği 1982 Anayasası ile gerçekleştirilmiştir. Atatürk'ün 1936 senesi meclis açış konuşmasında dile getirmiş olduğu “Bu ulusal kurumların az zaman içinde ulusal akademilere dönüşmesini dilerim” biçimindeki isteği dikkate alınarak her iki kurum da bu değişiklik ile birlikte akademik bir yapıya geçmiştir.

Türk Dil Kurumu teşkilat yapısında meydana gelen son değişiklik 02.11.2011 tarihinde 664 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile gerçekleşmiştir.

Bilim Kurulu Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre de İlmî çalışmaları yürütmekte olan Kol ve Komisyonların üyeleri de Bilim Kurulu tarafından seçimle göreve gelmektedir.

İlmî çalışmalarını sürdüren kollar şunlardır:

1. Türk Yazı Dilleri ve Ağızları Kolu

2. Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Kolu

3. Yazıt Bilimi Kolu

4. Sözlük Kolu

5. Yayın ve Tanıtma Kolu

6. Dil Bilimi ve Dil Bilgisi Kolu

Türk Dil Kurumunun Türk dilinin farklı alanlarına, dönemlerine ve konularına yönelik yapılan ilmî araştırmaları bilim ve uygulama kolları ile sınırlı tutmamaktadır. Türk Dil Kurumunda görev olarak şu projeler yürütülmektedir:

1.Türk Dili ile İlgili Yabancı Dillerdeki Temel Eserlerin Tercüme Edilmesi

2.Türkiye Türkçesi Köken Bilgisi (Etimoloji) Sözlüğü’nün Hazırlanması

3.Türk İşaret Dili Sisteminin Oluşturulması, İşaret Dili Sözlüğü’nün Hazırlanması

4.Uzaktan Öğretim Yöntemiyle Yabancılara Türkçe Öğretimi Yazılımı

5.Farklı Kültürlerin Temel Düşünce ve İlim Eserlerinin Türkçeye Çevirisi

Türk Dil Kurumu kurulduğu tarihten bugüne içerisinde bilim sanat terimleri sözlükleri, Türk dünyası destanları, ağız araştırmaları ile edebî metinlerinin yer aldığı geniş bir yelpazede 1163'ü aşkın eseri yayımlayarak bilim kültür dünyasına vermiştir. Günümüzde Türk Dil Kurumu, zengin bir araştırma kütüphanesi sayesinde Türkiye’nin önde gelen araştırma ve kültür kurumu olarak çalışmalarını devam ettirmektedir.