Faiz Düştüğü Zaman Dolar ve Enflasyon Neden Yükseliyor?

Faiz Düştüğü Zaman Dolar ve Enflasyon Neden Yükseliyor?

Merkez Bankası’nın faiz düşürme kararı ile dolar ve enflasyon arasında nasıl bir ilişki bulunuyor? Neden herkes, özellikle de uzmanlar faiz düşürüldüğünde “Eyvah” tepkisi veriyorlar, en önemlisi faiz düştüğünde niçin dolar ve enflasyon yükseliyor? Aradaki ilişkiyi kolay bir şekilde açıkladık.

Sanayi, tarım ve teknoloji alanlarında üretimi bulunan ülkeler, uygulanan politikalar ile ekonomik denge kurmakta zorlanmıyorlar. Reel ve nominal faizler, kur dalgalanmaları, enflasyon, borçlanma, risk primi… Doktrinler ve temel ekonomi öğretileri için çok sayıda kafa karıştıran kavram bulunuyor. Ancak faiz ve kur arasındaki ilişki ve tartışmalar aslında basit biçimde anlaşılabilir.

Merkez Bankası’nın 21 Ekim 2021’de faizi %18’en %16’ya düşürmesi, zaten sene boyunca neredeyse her hafta rekor kıran doları bir anda arşa çıkardı, 9,48 TL seviyesini gördük. Peki niçin Türkiye’nin ekonomik politikaları, hayatımızın her köşesine sirayet edebilen kur farkını, vatandaşların hiç istemediği bir yöne çekiyor?

Merkez Bankası piyasa faizini düşürürse, bankalar da mevduat faizini düşürür:

Daktilo1984 Genel Yayın Yönetmeni ve Ekonomist Enes Özkan, “İnsanlar paralarının değerini enflasyona karşı korumak istemektedir, bunun için kullanabilecekleri farklı araçlar vardır. En yaygın kullanılan araç paranızı bir bankaya ödünç vermektir, buna da mevduat denir.” Şeklinde konuşuyor. Kısaca cebinizde bulunan 100 TL’yi hesabınıza mevduat olarak yatırdığınız banka, bu paranızı kullanır, elde ettiği kâr ile size pay verir, yani faiz ödemesi gerçekleştirir. Örneğin banka %19 faiz veriyorsa, 100 TL’niz bir ay sonucunda bu oranda yükselir.

NOT: Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu faiz oranına “piyasa faizi” denmektedir. Bankalar, mevduatınıza ekleyecekleri faizin oranı için piyasa faizlerini baz almaktadır.

Ticari bankalar, hesabınızda bulunan mevduata yapacakları faiz ödemesinin oranı için Merkez Bankası’ın açıklamış olduğu piyasa faizlerine bağlıdır. Piyasa faizleri, tıpkı 21 Ekim tarihinde olduğu gibi açıklanır, bankalar da yeni orana bakarak mevduat faizlerini belirler. Bu ilişki doğru orantılı olmaktadır. Merkez Bankası piyasa faizini düşürdüğünde, bankalar da mevduat faizini düşürür. Hesabınızda bulunan paraya daha az miktarda faiz ödenir, faiz geliriniz düşer.

Mevduat faizi, enflasyon yüksek olduğu zaman düşerse insanlar parasını korumak için farklı yatırım araçlarına yoğun bir ilgi gösterir: Örneğin dolar gibi…

Bankalar 100 TL’nize ödeme yaptığı faizi Merkez Bankası’nın kararı nedeni ile aşağıya çekince siz de paranızı değişik yöntemlerle değerlendirmek isteyebilirsiniz. Merkezi ekonomilerde, yani karar vericilerin kurumlar ve kişiler olduğu durumlarda en çok tercih edilen alternatif araç döviz yatırımı olmaktadır. Dolar başta olmak üzere altın ve diğer değerli dövizler tercih edilebilir. Enes Özkan, “Böyle bir durumda Türkiye’de en çok kullanılan araç da dolardı” diyor ve devam ediyor:

“İthalat yaptığınızda da bu ithalatın bedelini genel olarak dolarla ödersiniz. Elinizde hazırda dolar tutmanız, sizi uluslararası piyasalara entegre etmektedir. Faiz düştüğü zaman da parasını korumak isteyenler de dolar ediyor. Dolar isteği artınca doların da fiyatı artıyor”

TÜİK’in açıkladığı son enflasyon rakamı %19 ile Merkez Bankası’nın açıklamış olduğu piyasa faizi oranının çok üzerinde. Bunun dışında Türkiye’de vatandaşların da hissettiği enflasyonun daha yüksek olması, TÜİK’in açıkladığı rakamlarla ilgili güveni düşürüyor.

Ayrıca TL’nin yabancı kurlar karşısında oluşan değer kaybı, dün 10 dolara yani 50 TL’ye ithal ettiğiniz hizmet, hammade ya da ürünü bugün yine 10 dolara ithal ediyor olsanız bile 100 TL ödemeniz ile sonuca varıyor. Bu da ürünlerin raflarda bulunan fiyatlarına yansıyor, alım gücü düşmeye başlıyor, sonuç olarak enflasyon yükseliyor.