128 milyar dolar' tartışması nasıl başladı, Türkiye'nin döviz rezervleri ne durumda?

128 milyar dolar' tartışması nasıl başladı, Türkiye'nin döviz rezervleri ne durumda?

Berat Albayrak'ın Kasım ayı içerisinde Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan istifa etmesi ile birlikte başlayan döviz rezervleriyle alakalı tartışma büyüyerek devam etmekte.

Muhalefet partileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) döviz rezervlerinden 128 milyar doların satılmış olduğunu ve bu miktarın nereye harcandığının bilinmediğini öne sürüyor. İktidar kanadıysa bu tartışmayı "gündem değiştirme" çabası olarak nitelendirmekte ve döviz rezervlerinde ise eksiklik olmadığını savunmakta. Peki 128 milyar dolar' tartışması nasıl başladı, Türkiye'nin döviz rezervleri ne durumda?

Uluslararası haber ajansları, Albayrak'ın istifasındaki süreçte döviz rezervlerinde meydana gelen düşüşün etkili olduğunu savunmuştu. Reuters haber ajansı, geçen haftalarda yayımlamış oldukları bir haberde, Albayrak'ın istifa etmiş olduğu dönemde Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görevine gelen Naci Ağbal'ın Mart ortasında görevden alınması üzerinde rezervlerde yaklaşık olarak 130 milyar dolarlık kayıp yaşanmasına sebep olan döviz satışları ile alakalı olarak inceleme başlatmasının rol oynanmış olduğunu iddia etmişti.

Benzer bir iddia eski Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı olarak görev yapan ve şu anda Demokrasi ve Atılım Partisi'nin (DEVA) Genel Başkanlığı'nı yürütmekte olan Ali Babacan tarafından da ortaya atıldı. Ana muhalefette bulunan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) bir süredir "128 milyar dolar nerede" kampanyasını yürütüyor.

Peki tartışma nasıl başladı?

Türkiye'nin içerisinde bulunduğu döviz rezervlerinin durumu uzun bir zamandan beri piyasalarda kaygı yaratmakta olan unsurlar arasında bulunuyor.

Albayrak'ın bakanlık sürecinde Türkiye'nin döviz kurunda meydana gelen hızlı yükselişleri dengelemek ve kuru belli bir seviye üzerinde tutabilmek için kamu bankaları üstünden rezervlerden döviz satışı gerçekleştirme politikası uyguladığı söyleniyor. Bu da rezervler üzerinde erimeye yol açmakta olan bir sebep olarak gösteriliyor.

Geçen hafta açıklanmış olan en güncel verilere göre, TCMB'nin net döviz rezervleri 10,7 milyar dolara gerilemiş oldu. Reuters haber ajansı, bu durumun 2003'ten bu zamana kadar en düşük seviye olduğunu söyledi. Türkiye'nin net döviz rezervleri 2019 senesi içinde 41 milyar dolar seviyesinde bulunmaktaydı.

Ekonomistler, ileriye dönük olan swap işlemleri de hesaba katılmış olduklarında Türkiye'nin net rezervlerinin eksiye düşmüş olduğunda dikkat çekmekte. Bu miktar yaklaşık olarak 40 milyar dolar olarak hesaplanmakta. TCMB'nin döviz rezervleri için seyir ve swap işlemleri hesaba alınarak gerçekleştirilen tüm bu hesaplamalar, Türkiye'nin kurları aşağı çekebilmesi için 130 milyar dolar tarafında bir rezerv satışı yaptığı iddiasının temelini oluşturmakta.

CHP de bir süredir hem sosyal medya üzerinden hem de parti teşkilatı ile "128 milyar dolar nerede" kampanyası yürütmekte.

Son olarak, CHP'nin İstanbul'da bulunan ilçe binalarına asmış oldukları "128 milyar dolar nerede" yazılı pankartlar polis tarafından vinç yardımıyla indirildi. Bir de bazı şehirlerde billboard'lara asılmış olan benzer ilanlar yasaklanmış durumda.

CHP, 128 milyar doların kaybolmuş olduğu iddiaları ve pankartların yasaklanması ile alakalı olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na genel görüşme önergesi vermiş oldu. İktidar kanadı ise iddiaları kesin bir dille yalanlamakta.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mart ayında yapmış oldukları bir konuşmada, rezerv kaybı bulunmadığını ve bu paranın "milletin hazinesinde ve Merkez Bankası'nda" bulunduğunu söyledi.

Erdoğan, "Tutturmuşlar 'Şu kadar para nerede?' O kadar paranın tamamı bu milletin hazinesinde yer alıyor ve Merkez Bankası'nda. Kaybolan bir şey yok. Eğer kayıp bulunuyorsa, bunlar sizdedir" dedi.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkan Yardımcısı ve Ekonomi İşleri Başkanı Nurettin Canikli de dün sosyal medyada yaptığı açıklamada, 128 milyar doların tamamının nereye satıldığının belli olduğunu belirtti.

Bu durum neden kaygı veriyor?

Döviz rezervleri, bir ülkenin bir taraftan dış borç ödemesi üzerinde elini rahatlatırken, diğer taraftan da gerekmesi durumunda elinin altında harcayabilecekleri bir kaynak olması bakımından önem taşıyor.