Pandora Belgeleri Sızdırıldı

Pandora Belgeleri Sızdırıldı

Pandora Belgeleri dünyanın en zengin ve güçlü kişileri arasında bulunan bir grup insanın servetlerini ne şekilde gizlediğini, vergiden ne yaparak kaçındıklarını ve bazı örneklerde de ne şekilde para akladıklarını ifade eden yaklaşık 12 milyon sızdırılmış belgeden oluşuyor.

117 ülkede 600'den fazla gazeteci 14 değişik kaynaktan alınan belgeleri aylarca inceledikten sonra bu hafta boyunca yayınlanacak haberleri toparladı.

Bugüne kadarki en büyük küresel araştırmacı gazetecilik araştırması, ABD'nin Başkenti Washington DC'de yer alan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun edindikleri belgeler sayesinde oluştu.

Neler ortaya çıktı?

Pandora Belgeleri'nde 6,4 milyon belge, 3 milyona yakın resim, 1,5 milyonu aşkın e-posta ve neredeyse yarım milyon excel tablosu yer alıyor.

Belgeler 90 ülkeden 330 politikacının da aralarında yer aldığı şahısların off-shore şirketler aracılığı ile servetlerini sakladıklarını gösteriyor.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Global Financial Integrity'den (Küresel Finansal Dürüstlük) Lakshmi Kumar bu şahısların "hortumladıkları paraları saklayabildiğini", bunu da genel olarak anonim şirketler üzerinden yaptığını ifade ediyor.

Off-shore ne anlama geliyor?

Pandora Belgeleri genel olarak para ve diğer varlıkları gizlemek adına kullanıldıkları, sınırlar ötesine yayılmış olan karmaşık şirket ağlarını ifşa ediyor.

Örnek olarak bir kişi İngiltere'de bulunan bir evi, başka bir ülkede kurdukları bir şirket üzerinden alabilir. Bu ülkelere off-shore adı veriliyor.

Off-shore ülkeler ya da bölgeler genel olarak şirket kurmanın kolay olduğu, şirket sahiplerinin kimliklerini ortaya çıkarmanın zor olduğu, kurumlar vergisinin düşük tutulduğu ya da hiç bulunmadığı ülkeler olarak karşımıza çıkıyor.

Bu ülkelere vergi cenneti adı da veriliyor.

Vergi cennetlerine dair net bir liste bulunmuyor. Ancak en çok bilinenleri arasında Cayman Adaları ve Britanya Virjin adaları gibi Britanya Denizaşırı Toprakları ile İsviçre ve Singapur gibi ülkeleri bulunuyor.

Yasal boşluklar insanların vergi cennetlerinde şirketler kurarak ya da paralarını orada açtıkları hesaplara göndererek vergiden kaçınmalarına olanak tanıyor olsa bile bu davranış genel olarak etik dışı görülüyor. İngiltere hükümeti vergiden kaçınmanın "yasalara harfiyen uyulurken yasaların ruhunu ihlal etmek" anlamına geldiğini ifade ediyor.

İnsanların paralarını ve varlıklarını değişik ülkelerde tutmalarının arkasında, saldırılardan ya da istikrarsız hükümetlerden korunmak gibi meşru sebepler de olabiliyor.

Gizli off-shore varlıklara sahip olmak illegal olarak görülmese de, gizli şirketlerden oluşan karmaşık bir ağı kullanarak para transferleri gerçekleştirmek yasa dışı yollardan elde edilen gelirleri gizlemenin en etkin yolu olarak belirtiliyor.

Panama Belgeleri gibi sızıntılardan sonra, vergiden kaçınmayı ve varlıkları gizlemeyi zor hale dönüştüren düzenlemeler gerçekleştirmeleri için siyasetçilere yapılan çağrılarda bir artış meydana gelmişti. Ancak Pandora Belgeleri off-shore işlemlere karşı tedbir alabilecek konumda bulunan kişilerin bir kısmının, yasalardaki açıklardan yararlanan kişiler olduğunu belirtiyor.

Vergi cennetlerinde para saklamak ne derece kolay?

Bunun için tek yapmanız gereken şey, mahremiyete önem veren ülkelerden birinde bir paravan şirketi açmak. Bu şirketin ofisi ya da çalışanı bulunmayacak, yalnızca kağıt üzerinde bulunacaktır. Ancak bunun için para ödemek gerekiyor. Bu alanda uzmanlaşan şirketler sizlerin adınıza paravan şirket kurup işletiyor.

Bu firmalar kağıt üzerinde bulunan bir adres ve maaş alan bir direktörü de gösterip şirketin arkasında bulunan gerçek sahiplerin tamamıyla gizlenmesine olanak tanıyor.

Vergi cennetlerinde ne kadar para gizleniyor?

Buna net bir cevap vermek zor olsa bile ICIJ'in tahminleri 5,6 ile 32 trilyon dolar arası bir miktarda olduğu tarafında.

Uluslararası Para Fonu (IMF) vergi cennetleri sebebiyle hükümetlerin senelik olarak vergi kayıplarının 600 milyar dolar olduğu hesabını gerçekleştiriyor.

Lakshmi Kumar vergiden bu biçimde kaçınanların topluma zarar verdiğini ifade ediyor:

"Servetin saklanabilmesi hayatınıza direkt olarak etki eder. Çocuğunuzun eğitimi, sağlığa erişim ya da barınma hakkınızı etkileyecektir."

İngiltere buna karşı ne yapıyor?

İngiltere yurt dışında bulunan anonim şirketlerin ülkeden mülk almasına izin vermekle eleştiriliyor. Hükümetin 2018 yılında hazırladığı bir yasa tasarısı, ülkede bulunan evlerin gerçek sahiplerinin açıklanmasını zorunlu hale getiriyordu. Ancak tasarı hâlâ Parlamento'ya sunulmadı.

Konuyla alakalı olarak 2019'da hazırlanan bir Parlamento raporu bu sistemin "illegal gelirlerini aklamak için mülk alan kişileri" ülkeye çektikleri bulgusuna değinmişti.

Raporda soruşturmaların genel olarak polisin, gerçek mülk sahiplerini ortaya çıkaramaması sebebiyle sekteye uğradığı ifade edilmişti. Hükümet kısa süre öncesine kadar gayrimenkuller kullanılarak para aklanması riskini orta seviyeden yüksek seviyeye çıkarmıştı.

Hükümet daha fazla yasa ve denetimle para aklamanın üzerine geçtiklerini, Parlamento gündemi elverdiği zaman da ülkede ev satın alan off-shore şirketlerle ilgili olarak bir liste hazırlanmasına yönelik yasa teklifi getireceklerini ifade ediyor.

Sızdırılmış olan Pandora Belgeleri'nde yaklaşık olarak 12 milyon dosya ve belge yer alıyor. Bunlar arasında dünya liderleri, siyasetçiler ve milyarderlere dair belgeler de bulunuyor.